Een verhaal met een grote disclaimer, want er komt heel wat giswerk aan te pas. We proberen ons evenwel te laten leiden door de meest recente publicaties.
Wanneer we het hebben over versteend hout uit Arizona, dan hebben we het over een fossiel, maar ook over mineralen. De meeste fossielen zijn een afdruk van een plant of een dier. Als we het hebben over het versteend hout uit Arizona, dan spreken we evenwel over een vervangfossiel. Alle elementen van het hout werd vervangen door mineralen, met behoud van de structuur van het initiële materiaal.
We starten het verhaal in het Perm. Van 299 tot 252 miljoen jaar geleden.
De continenten zijn geconcentreerd in het supercontinent Pangea dat pas aan het einde van het Trias begint op te breken. De rest van de planeet was een enorme oceaan die bekend staat als Panthalassa.
Het klimaat was wereldwijd droog en warm.
Grote aan elkaar liggende landmassa’s hebben continentale klimaten en woestijnen waren dan ook wijdverspreid. Het centrum van die enorme landmassa was droog en onherbergzaam, met temperaturen die opliepen tot 45ºC.
De extreme temperaturen die uit klimaatsimulaties naar voren komen, worden ondersteund door het feit dat er zeer weinig fossielen worden gevonden in de moderne streken die ooit midden in Pangaea bestonden. Aangenomen wordt dat het sterke contrast tussen het Pangea-supercontinent en Panthalassa intense equatoriale moessons heeft veroorzaakt.
Het zeeniveau is relatief gezien laag te noemen, ondanks het warme klimaat. Dit heeft te maken met het feit dat de zee in die tijd dieper was dan op vandaag.
Door de droge omstandigheden waren naaktzadigen in het voordeel ten opzichte van sporenplanten. De in moerassen groeiende lycophytae (wolfsklauw) uit het Carboon werden vervangen door coniferen tijdens het Perm, die waren beter tegen het drogere klimaat bestand. Veel belangrijke groepen coniferen, ginkgo’s en palmvarens ontwikkelden en verspreidden zich gedurende het Perm.
Het Perm werd afgesloten door de grootste massa extinctie in de Aardse geschiedenis. 90% tot 95% van alle mariene soorten, zoals de trilobieten, stierven uit. 70% van alle soorten op het land stierven uit.
Wat dan met het Trias leidt tot de start van veel nieuwe soorten, waaronder de eerste dinosauriërs en gevleugelde pterosauriërs, koralen en vroege zoogdieren.
Onder de planten had de Perm-Trias extinctie minder hard toegeslagen, zo overleefden onder andere veel soorten coniferen.
Het zijn die coniferen die de basis zullen vormen van het versteend hout uit Arizona.
Naar het einde toe van het Trias, breekt supercontinent Pangea op. Dit gaat gepaard met grootschalig vulkanisme van 213 tot 208 miljoen jaar geleden. Mogelijks is dat ook de basis van de Trias-Jura extinctie.
Die stormachtige periode is de start voor ons versteend hout.
We bevinden ons in de Chinle formatie, een continentale geologische formatie op zeeniveau uit het Laat Trias van fluviatiele (rivier), lacustrine (meer) en palustrine (moeras) tot eolische (wind) afzettingen verspreid over de Amerikaanse staten Arizona, Nevada, Utah, New Mexico en Colorado.
Stormen beuken op de Araucarioxylon arizonicum (een uitgestorven conifeer, best te vergelijken met Apenverdriet, een boom die in de jaren 60 en 70 in de vorige eeuw in menig stadstuintje werd geplant) in. Een aantal bomen worden ontworteld en vallen in het moeras. De bomen vallen op de bodem en gezien er weinig beweging zit in het moeraswater is zuurstof erg schaars. Geen zuurstof betekent ook (bijna) geen rottingsprocessen.
De volgende stap in het proces is de behoefte aan silicium. Silicium in de vorm van lava. Bij een aantal stukken kan je letterlijk zien hoe de kolkende lava in rechtstreeks contact is gekomen met de boom.
We hebben nu een zuurstofarme en waterrijke omgeving, en een gigantische bron aan silicium (basis van kwarts).
Nu hebben we een beetje verbeelding nodig. Moeder natuur en vadertje Tijd gaan vanaf nu op een ongelofelijke manier aan de slag met wat hen beschikbaar werd gesteld. Terwijl de boom op een enorm traag tempo (kan duizenden maar ook miljoenen jaren duren) vergaat, zal het silicium elke vrije ruimte gaan invullen. Die vrije ruimtes zijn een gevolg van het vergaan van de boom, maar ook natuurlijke scheuren, gaten gecreëerd door insecten, schimmels, en zoveel meer.
Alsof die twee Kunstenaars een borstel vasthebben met één haartje en in 3 dimensies punt per punt aanstippen.
Het silicium wordt kwarts en neemt de kleuren mee van de scheikundige ementen en de oxides die zich rondom bevinden. De meest voorkomende kleuren in Arizona zijn roest (ijzeroxide), zwart (mangaanoxide), roze (mangaan), geel (ijzeroxide) en wit / translucent / grijs op momenten dat er weinig oxides in de omgeving waren.
We vinden erg weinig egaal gekleurde stukken terug, dit komt door de tijd die onze twee Kunstenaars genomen hebben om hun schilderijen af te werken. Waar de bomen initieel op zeeniveau stonden, bevindt het Petrified Forest National Park zich nu gemiddeld op 1.650 meter boven de zeespiegel. Onze bomen hebben dus een hele weg afgelegd. Tijdens die tocht komen we verschillende oxides tegen, die telkens opnieuw mee bepalen hoe onze schilderij vorm krijgt.
Een ongelofelijk proces, de natuur op zijn best, fossiel en mineraal in één, een schilderij van puurheid.
Kobe Dewaele
artfossil
www.artfossil.be
